Hamlet (Hamlet, Prince of Denmark); 1980

[A.K.]

Tytuł oryginalny: Hamlet, Prince of Denmark
Tytuł polski: Hamlet
Produkcja: Wielka Brytania (BBC)
Rok: 1980
Reżyseria: Rodney Bennett
Premiera spektaklu w Wielkiej Brytanii: 25 maja 1980 r.
Premiera spektaklu w Polsce: 1984 r.
Spektakl na podstawie sztuki Williama Shakespeare’a

Obsada:
Derek Jacobi - Hamlet
Claire Bloom - Gertruda
Patrick Stewart - Klaudiusz
Eric Porter - Poloniusz
Lalla Ward - Ofelia
David Robb - Laertes
Patrick Allen - Duch, ojca Hamleta
i inni

Wersja polska: Studio Opracowań Filmów w Warszawie
Reżyseria: Zofia Dybowska-Aleksandrowicz

Obsada wersji polskiej:
Jerzy Radziwiłłowicz - Hamlet
Anna Seniuk - Królowa
Jerzy Kamas - Król
Krzysztof Kołbasiuk - Laertes
Zdzisław Tobiasz - Poloniusz
i inni

[Dezerter]

Wychodzi na to, że Derek Jacobi w czasach komuny nie miał jednego stałego odpowiednika. W Rodzinie Straussów dubbingował go Edmund Fetting, w Klaudiuszu Stanisław Brejdygant a w Hamlecie Jerzy Radziwiłłowicz.

[Zbigniew Dolny]

..

Hamlet
(Hamlet, Prince of Denmark) 1980 reż. Rodney Bennett 216’
Wersja polska Studio Opracowań Filmów w Warszawie
reż.: Zofia Dybowska-Aleksandrowicz
dialogi polskie na podst. Józefa Paszkowskiego – Krystyna Uniechowska
dźwięk: Jerzy Januszewski
montaż: Anna Szatkowska
kier. prod.: Anna Ziółkowska

..

Hamlet – Derek Jacoby – Jerzy Radziwiłowicz,
Gertruda – Claire Bloom – Anna Seniuk,
Klaudiusz – Patrick Stewart – Jerzy Kamas,
Polonius – Eric Porter – Zdzisław Tobiasz,
Ofelia – Lella Ward – Halina Chrobak,
Leartes – David Robb – Krzysztof Kołbasiuk,
duch ojca Hamleta – Patrick Allen – Henryk Machalica,
Horacy – Robert Swann – Marek Kondrat,
Rosencrantz – Jonathan Hyde – Zbigniew Kasprzyk,
Guildenstern – Geoffrey Bateman – Andrzej Gawroński,
aktor Król – Emerys James – Jerzy Molga,
aktor Królowa – Jason Kemp – Piotr Bajor,
Fortenbrass – Ian Charleson – Aleksander Machalica,
pierwszy grabarz – Tim Wylton – Ryszard Dembiński,
drugi grabarz – Peter Benson – Henryk Łapiński,
Marcello – Paul Humpoletz – Józef Kalita,
Bernardo – Niall Padden – Wojciech Borsucki,
Dworzanin – John Sterland – Eugeniusz Robaczewski,
Ozyryk – Peter Gale – Damian Damiecki,
Raymond – Raymond Mason – Jerzy Tkaczyk,
Poseł – Reginald Jessup – Włodzimierz Bednarski, … i inni

Akcja sztuki rozgrywa się prawie w całości na zamku króla Danii w Elsynorze (Helsingør) i rozpoczyna się po nagłej śmierci króla Hamleta. Na tron wstępuje jego brat Klaudiusz i żeni się z wdową po Hamlecie – królową Gertrudą.

Do kraju wraca z Wittenbergi syn zmarłego króla – o imieniu identycznym jak ojciec – Hamlet. Zrozpaczony po śmierci ojca książę jest dodatkowo zgorszony postępowaniem matki, która wyszła za jego stryja niedługo po śmierci poprzedniego męża (w czasach Szekspira było to uznawane za kazirodztwo). Tymczasem na zamku zaczyna pojawiać się duch zmarłego króla Hamleta. Poinformowany o tym przez swego przyjaciela Horacego i oficerów straży książę spotyka się z Duchem. Ten wyznaje młodemu Hamletowi, iż został zabity przez brata – obecnego króla i każe mu przysiąc, że zostanie przez syna pomszczony; zakazuje mu jednak mścić się na matce. Hamlet ma wątpliwości, czy Duch mówił prawdę, mógł być przecież diabłem, który przybrał jedynie postać jego ojca, by go oszukać i sprowadzić na złą drogę. Postanawia znaleźć dowody zbrodni. Przybiera pozę niezrównoważonego psychicznie szaleńca, który popada w apatię, przerywaną niekontrolowanymi wybuchami. Ma mu to pomóc w śledzeniu poczynań stryja oraz uśpieniu jego czujności. Nie wiadomo do końca, czy objawy szaleństwa to tylko poza, czy wywołane są rzeczywiście przez szaleństwo (Hamlet myśli o samobójstwie).

Za zgodą króla Laertes, syn Poloniusza i brat Ofelii wyjeżdża do Francji. Przed wyjazdem radzi Ofelii, by nie wierzyła w wyznania miłosne Hamleta, które, nawet jeżeli są prawdziwe, nie doprowadzą do niczego dobrego z powodu różnicy w pochodzeniu. Także Poloniusz zakazuje córce spotykać się z Hamletem, bojąc się o jej dobre imię.

Król i królowa nie wiedzą co jest przyczyną obłędu księcia; przysyłają do niego jego szkolnych przyjaciół, Gildensterna i Rozenkranca. Hamlet jednak domyśla się, iż są oni szpiegami pary królewskiej i udziela na ich pytania wymijających odpowiedzi. Odpowiedź na powody obłędu Hamleta podsuwa Klaudiuszowi Poloniusz, który wcześniej zakazał Ofelii spotykać się z Hamletem. Teraz doszedł do wniosku, że Hamlet jest nieszczęśliwy z powodu niespełnionego uczucia do dziewczyny. Organizuje spotkanie młodych, któremu przysłuchują się on i Klaudiusz. Według planu Poloniusza Hamlet ma wyznać na tym spotkaniu miłość. Ten jednak zrywa z Ofelią i to w dosyć brutalny sposób.
"Sztuka w sztuce", ilustracja Daniela Maclise (1806-1870) do jednego z wydań dzieł Szekspira

Świetną okazją do uzyskania poszlak zbrodni okazuje się przyjazd do zamku aktorów (znajomych Hamleta). Hamlet prosi o wystawienie Zabójstwa Gonzagi i przerabia nieco treść sztuki. Klaudiusz widząc, iż aktorzy odgrywają jego własną zbrodnię, unosi się gniewem i wychodzi. Widzi to zarówno Hamlet, jak i poproszony o obserwowanie króla Horacy. Hamlet uzyskuje więc poszukiwaną poszlakę. Jednak równocześnie demaskuje się – Klaudiusz już wie, że Hamlet zna prawdę o jego zbrodni. Hamlet ma możliwość zabicia króla w czasie modlitwy, nie czyni jednak tego tłumacząc się, iż gdyby zabił modlącego się, ten mógłby zamiast do piekła trafić do nieba.

Królowa spotyka się z synem i próbuje czynić mu wymówki. Ten oskarża ją o zdradę ojca i jego pamięci. W czasie rozmowy zabija ukrytego za kotarą Poloniusza, mając przez chwilę nadzieję, że to Klaudiusz. W czasie burzliwej rozmowy Hamleta z matką pojawia się Duch przypominając, że Hamlet przysiągł nie mścić się na niej. Ducha widzi tylko Hamlet, co sprawia, że matka bierze rozmowę między Hamletem a duchem za kolejny dowód szaleństwa syna. Hamlet uspokoiwszy się ukrywa ciało Poloniusza. Zostaje zatrzymany na rozkaz króla i jeszcze tego samego dnia wysłany do Anglii. Klaudiusz postanawia pozbyć się bratanka. Wysyła z Hamletem Gildensterna i Rozenkranca, dając im list, na podstawie którego Hamlet miał zostać uwięziony i zabity. Po drodze Hamlet napotyka wojska norweskie pod wodzą Fortynbrasa maszerujące na Polskę. Na statku Hamlet wykrada list Klaudiusza i zmienia jego treść, wydając tym samym wyrok śmierci na Gildensterna i Rozenkranca. Statek atakują piraci. Hamlet zostaje wzięty do niewoli, piraci jednak odstawiają go do Danii.

Do kraju tymczasem z Francji wraca Laertes, syn Poloniusza, brat Ofelii. Wywołuje rebelię i wdziera się do zamku, żądając ukarania zabójcy Poloniusza. Klaudiusz uspokaja Laertesa, obiecując mu zorganizowanie sprawiedliwego procesu. Obiecuje także, iż nie będzie dłużej osłaniał Hamleta. Kolejnym, po śmierci ojca, ciosem dla Laertesa jest obłęd Ofelii, w jaki popadła po śmierci ojca.

Do Elsynoru powraca Hamlet. Trafia na pogrzeb Ofelii, która utopiła się w rzece; ma miejsce ostra wymiana zdań między Hamletem a Laertesem, który wini go za utratę ojca i siostry. Postanawia wykorzystać to Klaudiusz. Proponuje Laertesowi pojedynek z Hamletem. Laertes wpada na pomysł, by posmarować trucizną klingę swojej broni, a król planuje podać Hamletowi w czasie walki kielich z zatrutym winem. Hamlet, chociaż żałuje swoich ostrych słów wobec Laertesa, przyjmuje wyzwanie. W czasie pojedynku Laertes rani Hamleta, jednak w ferworze walki zatruty floret przechodzi do rąk Hamleta, który także rani swojego przeciwnika. Tymczasem zatrute wino wypija królowa i umiera. Laertes przed śmiercią wyznaje Hamletowi prawdę o zdradzie swojej i Klaudiusza. Hamlet zabija króla. Umierając wyraża swą wolę, by nowym władcą Danii został Fortynbras. Tuż po śmierci Hamleta do zamku przybywają: Fortynbras powracający z wojny z Polską i posłowie angielscy z informacją o śmierci Gildensterna i Rozenkranca. Horacy, który w obliczu tragedii także chciał wypić zatrute wino, oznajmia im o ostatniej woli księcia. (wg. Wikipedii)