(21.03.1918 w Bochni - 14.02.1991 w Warszawie)
.
Dzieciństwo i młodość spędził w Krakowie. W czasie okupacji pracował w magazynach niemieckich, dzięki czemu uniknął wywiezienia na roboty do Niemiec. Ojciec zginął we wrześniu 1939, jeden brat był w obozie jenieckim, drugi zaginął na Kresach, odnalazł się w 2 Korpusie po wojnie.
Praca zapewniała środki na utrzymywanie matki i młodszej siostry a także przepustkę na wyjście po godzinie policyjnej, bowiem dostawy towarów, rabowanych przez Niemców w całej okupowanej Europie bywały nocami. Ta przepustka umożliwiała bywanie na koncertach w filharmonii; muzycy krakowscy uniknęli losów profesorów UJ i AGH, wywiezionych do Sachsenhausen.
W konspiracyjnym Teatrze Podziemnym Mularczyka był Jerzy Twardowski aktorem i piosenkarzem. Sala prób znajdowała się na zapleczu zakładu fotograficznego przy ul. Lubicz, spektakle - w garażu przy Warszawskiej 19.
Aresztowany 1 sierpnia 1944 w łapance na młodych mężczyzn, uwięziony w obozie Kraków-Płaszów. Niesławnej pamięci gubernator Frank oświadczył zakładnikom, że zginą, jeżeli w Krakowie wybuchnie "niepokój", podobny do tego w Warszawie. W obozie poznał Tadeusza Makarczyńskiego, późniejszego autora wielu filmów dokumentalnych. Ich przyjaźń trwała całe życie mimo czasem kilkuletniego oddalenia.
.
.
Dwa zdjęcia z "Masława" J. Zawiejskiego Stary Teatr 1945 rok. Jerzy Twardowski jako Wielki Mistrz - zdj. górne - stoi drugi z prawej strony. Zdjęcie dolne - pierwszy z prawej (stoi tyłem).
Pracę w filmie rozpoczął w maju 1945, w krakowskiej delegaturze "Czołówki" Wytwórni Filmowej Wojska Polskiego, kierowanej przez Antoniego Bohdziewicza. Równocześnie był studentem Warsztatu Filmowego Młodych i Studia Dramatycznego przy Teatrze Starym, które ukończył w czerwcu 1947 r. Podjął studia na Uniwersytecie Jagiellońskim, lecz zrezygnował z nich na rzecz powstałego w Łodzi Instytutu Filmowego. Wkrótce z grupą najzdolniejszej młodzieży skierowany został na studia w Akademii Sztuk Scenicznych (AMU - Akademie múzických umění) w Pradze na wydział reżyserii - FAMU. Wydział reżyserii filmowej ukończył w 1951 roku. Dyplomy wręczył polskim absolwentom eminencja rektor Brousil w Warszawie, w ambasadzie CSR, wykorzystując okazję wyjazdu za granicę, co wówczas zdarzało się nader rzadko.
.
Jako aktor - Stary Teatr, Kraków rok 1945.
Wszystkie środki przedsiębiorstwa Film Polski skierowane były w tym czasie na produkcję jednego filmu: 2-seryjnej epopei o gen. Świerczewskim. Za radą Makarczyńskiego postanawia realizować filmy dokumentalne. Ale i tu brak swobody twórczej: zatwierdzone wstępnie scenariusze wraz z zebraną dokumentacją trafiają "na półkę", czyli do szuflady.
.
.
Dwa kadry z "Nocy iguany" Johna Hustona. W wersji polskiej reżyserowanej przez Jerzego Twardowskiego wspaniałe kreacje stworzyli: Tadeusz Bartosik, Hanna Skarżanka, Lucyna Winnicka, Halina Kossobucka.
Zaproszony przez znaną z łódzkiej "Filmówki" reżyser Marię Kaniewską, podejmuje pracę w Studio Opracowań Dialogowych w Łodzi. Powstawały tam polskie wersje językowe filmów zagranicznych techniką dubbingu - synchronicznego podkładania polskich dialogów. W Studio Opracowań Dialogowych pracuje w latach 1951-1954. W latach 1955-1956 pracuje w Wytwórni Filmów Fabularnych i Dokumentalnych by w roku 1956 powrócić do dubbingu.Dubbingowi pozostał wierny do końca pracy zawodowej. Sprowadzane wówczas filmy "bratnich kinematografii" były z reguły mocno przegadane; zagęszczone a ważkie dialogi, przy dość jeszcze powszechnym analfabetyźmie, muszą być wygłaszane po polsku, bo widz nie zdoła napisów przeczytać - pracy więc nie brakuje. Wymaga ona poszerzenia warsztatu, poznania jak najliczniejszego grona aktorów.Po przeniesieniu Studia Opracowań Filmowych do Warszawy, również Jerzy Twardowski znalazł się w stolicy. Pracuje nad teorią i techniką dubbingu artystycznego, opracowuje kartotekę aktorów zatrudnionych w teatrach stołecznych, publikuje w tygodniku "Film".
.
.
Dwa kadry z włoskiego serialu "Geminus" do którego wersję polską reżyserował Jerzy Twardowski. Serial był wyświetlany w TVP na początku lat siedemdziesiątych.
Po Październiku 56 pojawiają się w Polsce wybitne filmy Zachodnie. Reżyser Twardowski opracowuje w dubbingu wiele z nich, m.i. "Jakobowsky i pułkownik" z Curtem Jurgensem, "Rekiny finansjery" z wielką rolą Jeana Gabina, "Noc iguany" z Winnicką i Skarżanką w dubbingu. Opracowuje polskie wersje do takich przebojów kinowych jak : "Francis - muł, który mówi", "Skarb w Srebrnym Jeziorze" czy "Winnetou". Stosuje wypracowaną z latami zasadę, że przy tworzeniu obsady należy kierować się nie tylko głosem, lecz osobowością, cechami psychofizycznymi polskiego aktora, lecz - co ważniejsze - do tworzonej przezeń postaci. Pracę reżysera Twardowskiego wysoko cenili kolaudanci i krytycy tej miary, co Leon Bukowiecki, Zygmunt Kałużyński, Czesław Michalski. A ich opinie dotyczyły filmów wybitnych, jak "Dwoje na huśtawce", "Teresa Raquin", "Król Lir" i wiele innych.
W owych latach wiele prac zlecała również TVP. Dziś dialogi filmów zagranicznych czyta niemrawo w telewizji polski lektor, przed laty był stosowany często dubbing. Również seriale dla TVP były dubbingowane. Wśród opracowanych w tej technice przez Jerzego Twardowskiego były m.i. "Geminus" i "Ed - koń, który mówi". Kolejnego, "17 mgnień wiosny" nie ukończył; po ciężkiej operacji musiał zrezygnować z pracy zawodowej.
.
.
.
.
.
.
Kilka plakatów do filmów do których wersję polską reżyserował Jerzy Twardowski: "Jakobowsky i pułkownik", "Winnetou", "Synowie Wielkiej Niedźwiedzicy", "Noc iguany", "Dzieci kapitana Granta" i "Obcy".
Ale nie pozostał bezczynnie. Biorąc przykład z żony oraz wykorzystując wiedzę z zakresu historii sztuki i znajomość języka czeskiego, wyniesione ze studiów w AMU zostaje przewodnikiem warszawskim. Nieustannie pracując nad metodą, trasami i opanowaniem dalszych języków obcych, osiąga sukces w tym nowym zawodzie. Doświadczenia z obsługi grup hiszpańskojęzycznych zaowocowało opracowaniem skryptu dla przewodników z jęz. hiszpańskim. Skrypt poległ na cenzurze, rozszedł się w odbitkach w prywatnym obiegu. Jako jedyny w stolicy oprowadzał w siedmiu językach, w tym po fińsku i japońsku, dzięki temu stał się bohaterem reportaży w TVP, prasie a nawet PKF.
.
Odnosi też sukcesy w brydżu sportowym, uczy angielskiego zaprzyjaźnione osoby, przekazuje wiedzę o najnowszej historii Polski w formie wykładów dla różnych środowisk i publikacji w tygodniku "Stolica". Miał niebywale pojemną pamięć, kochał teatr, muzykę klasyczną, operę. Dążył do perfekcji we wszystkim, co robił - zarówno w dubbingu, któremu poświęcił niemal 30 lat pracy, jak i we wszystkich późniejszych działaniach, które dawały mu wiele radości. Dzięki temu pamięta Go do dziś wiele osób.
.
.
Szczęśliwi małżonkowie - Krystyna Żemralska i Jerzy Twardowski. Zdjęcie górne - zawarcie związku małżeńskiego w Urzędzie Stanu Cywilnego.
Walczył z chorobą, zachowując pogodę ducha, czynny do końca.
Został pochowany na Cmentarzu Bródnowskim (kw. 22F-V-27).
opracowano na podstawie artykułów żony Jerzego Twardowskiego Krystyny Żemralskiej.
Podziękowania dla Pani Anny Kiliszek za odnalezienie i udostępnienie w/w artykułów.
.
Krystyna Żemralska w rozmowie ze Zbigniewem Dolnym - Warszawa maj 2013 roku. (fot. Maciej Grochala)
______________________________________________________________________
Jerzy Twardowski Filmografia :
1954 - Jegor Bułyczow;
1957 - Tajemnica domu towarowego; Dwaj kapitanowie; Pierwsze porywy; Małżeństwo doktora Danwitza; Pamiętnik majora Thompsona; Dziadek Hassan;
1958 - Dobry wojak Szwejk;
1959 - Ania i Mania; Melduję posłusznie; Ojciec narzeczonej; Francis-muł,który mówi; Niepotrzebny;
1960 - O życie dziecka; Teresa Raquin; Kłopotliwy wnuczek;
1961 - Czekajcie na listy; Uskrzydleni; Tajemnicza puderniczka; Jakobowsky i pułkownik; W ciszy stepowej;
1962 - Dziewczęta; Dumbo; Zdarzyło się w Rzymie; Ulica Andrzeja Krutikocza;
1963 - Rozbójnik; Nasz kochany potwór; Ludzie i bestie; Trzy światy Guliwera;
1964 - Skarb w Srebrnym Jeziorze; Rzut karny; Ludwiku do rondla; Grzeszny anioł;Opowieści z pociągu;
1965 - Towarzysze; Powodzenia chłopcze; Przygody Tolka Borówki; Oskarżony; Wspomnienia z wakacji; Cudowna podróż;
1966 - Dzieci kapitana Granta; Bajka o Mrozie Czarodzieju; Synowie Wielkiej Niedźwiedzicy; Listek figowy; Złodziej samochodów;
1967 - Ostatni Mohikanin; Oferta matrymonialna; Winnetou cz.3;
1968 - Old Surehand; On nie chciał zabijać; Testament gangstera; Testament Agi; Kto mu otworzy drzwi; Język zwierząt; Kapryśne lato; Noc iguany;
1969 - Dr.Crippen przed sądem; Na szlaku wojennych przygód; Hugo i Józefina; Kolumna Trajana;
1970 - Obcy; Winnetou wśród Sępów; Banda Asa Kier; Białe Wilki; Nowe przygody nieuchwytnych; Niezawodni przyjaciele; Życie, miłość, śmierć;
1971 - Winnetou w dolinie śmierci; Wahadło; Got mit uns; Król Lir;
1972 - Trup w każdej szafie; Cudowna lampa Aladyna; Dwoje na huśtawce; Powrót na miejsce wypadku; Morderca jest w domu; Waterloo; Był sobie łajdak; Ostatnia gra Karima; Kochany drapieżnik;
1973 - Grubasek; Ponieważ się kochają; Cudowny kożuszek;
1974 - Przygody Robinsona Kruzoe; Ten trzeci;
.
.
